Dlaczego kobiety tak bardzo chcą być szczupłe?

Nie tak dawno temu internetową społeczność oburzyła kwestia wyretuszowanego plakatu promującego festiwal w Cannes. Plakatowa wersja Claudii Cardinale przeszła ‘drobną’ kurację upiększającą – zyskała szczuplejszą talię i smuklejsze nogi. Nic wielkiego, robi się to codziennie, a jednak wywołało kontrowersje. No bo po co w ogóle ten retusz? Przecież Claudia Cardinale wyglądała bosko! Cóż. Najwyraźniej nie dość bosko, według dzisiejszych standardów.

Można oczywiście wzruszyć ramionami i skwitować krótko: ale w czym problem? Niestety, problem jest. I to duży. Przypadek włoskiej aktorki pokazuje, jak ogromne znaczenie ma szczupła sylwetka, zwłaszcza u kobiety. Możesz być obiektem westchnień, a i tak twojego ciała będzie zawsze ciut za dużo. To już nawet nie moda na szczupłość, to prawdziwy kult smukłej sylwetki. Obsesji tej ulegają miliony kobiet na całym świecie, nierzadko za cenę zdrowia, a bywa, że i życia. Dlaczego?

Nigdy nie można być zbyt chudym ani zbyt bogatym

Ciało kobiety ma być doskonałe. Dos-ko-na-łe. W każdym calu. A jednym z głównych wyznaczników tej doskonałości jest odpowiednia waga. Dzisiaj piękna kobieta jest szczupła. Bardzo szczupła, by nie powiedzieć chuda. To oczywiście kwestia nazewnictwa i subiektywnego postrzegania ‘normalności’ i ‘chudości’, ale każdy wie o co chodzi, wystarczy rzucić okiem na pierwszy z brzegu pokaz mody. Kłopot w tym, że do tego wzorca naprawdę trudno dorównać. Bo umówmy się, perfekcyjną, niebywale smukłą sylwetkę ma niewielki odsetek kobiet i rzadko kiedy jest ona wyłącznie darem natury. Większość na doskonały wygląd musi zapracować, a że życie jest niesprawiedliwe, dla niektórych oznacza to prawdziwą orkę na ugorze. Więc może by odpuścić? No nie bardzo. Szczupłość nie sprowadza się bowiem wyłącznie do estetyki, to także w pewnym sensie wyznacznik społecznego statusu.

Chcesz być na topie? No to nie możesz sobie pozwolić na nadwagę. Znaczy, możesz, ale na pewno ktoś prędzej czy później ci to wytknie. Po prostu, grubym jakby się nie ufa. Nie kojarzą się oni z prestiżem i wysokim standardem. Nie nadają się na firmowe wizytówki. Showbiznes najlepiej to ilustruje. Komputerowe wyszczuplanie aktorek, piosenkarek czy modelek to już norma. Retuszuje się nawet najpiękniejsze gwiazdy, bo choć w realu jest spoko, to zawsze może być lepiej. Jeszcze szczuplej. W reklamach luksusowe produkty są wyłącznie dla szczupłych, te pulchniejsze muszą się zadowolić proszkiem do prania. Podobny schemat jest w filmach, grubsza dziewczyna zazwyczaj jest tylko koleżanką, nieszczęśliwą i trochę wredną, podczas gdy niebo i ziemię porusza się głównie dla kobiet o wyglądzie modelki. W ten sposób tworzy się jakiś nierzeczywisty ideał, do którego należy dążyć, w przeciwnym razie nigdy nie będzie się boginią wartą zainteresowania.

I masa kobiet dąży do ekstremalnej wręcz chudości. Zadręczają się również te, którym trudno cokolwiek zarzucić, z wyjątkiem tego, że są ‘zaledwie’ ładne, a nie olśniewająco piękne. Głupota? Wiedzą to same kobiety, ale i tak nie mogą się powstrzymać. Presja jest tak silna, bo trudno się od tych wyidealizowanych wizerunków oderwać. Ciężko uniknąć porównań, gdy na każdym kroku widzi się idealne szczupłe piękności. Niektóre kobiety są z tego powodu tak zakompleksione, że za nic nie uwierzą we własną atrakcyjność. Poczują to dopiero, gdy dojdą do stadium wykałaczki.

Nie wolno spoczywać na laurach

W podziwianiu pięknego ciała nie ma niczego zdrożnego. Problemem są nie tyle same zdjęcia zgrabnych modelek, ile przekaz, jaki za nimi stoi. Każdy portal z ploteczkami to w ogromnej części właśnie krytyka wyglądu. Ale przytyła! Zobaczcie, jak wygląda bez retuszu! Czy z takimi udami powinna chodzić z mini? I ten wałeczek przy ramionach! Po czym cała galeria zdjęć pod każdym kątem i w dużym zbliżeniu, żeby przypadkiem nikomu nie umknęło, iż pani X ma fałdkę w talii. I jednocześnie zachwyt, że jakaś gwiazda dwa tygodnie po porodzie śmiga jak gazela w sznureczkowym bikini, bez grama tłuszczu na brzuchu oczywiście.

Pod ‘sąd wagowy’ idą kobiety uważane za wyjątkowo atrakcyjne, więc o rany, rany, skoro ona musi się poprawić, to co dopiero ja? Kolejne punkty ujemne przy samoocenie i rosnące poczucie winy. Tym bardziej, że znajomi i rodzina życia nie ułatwiają. W bliskim otoczeniu niemal zawsze jest ktoś, kto intensywnie się odchudza i daje do zrozumienia, że tylko lenie i nieudacznicy nie pilnują diety. Co tam billboard z Kate Moss, ostatecznym ciosem są komentarze w rodzaju: oj troszkę ci się przytyło… Jesz pączka? to 300 kalorii! Nie myślałaś o jakiejś diecie? Kupujesz bikini? no, no, masz odwagę. Podobne uwagi lecą pod adresem nie tylko kobiet, które faktycznie mocno się zaniedbały i pracują na przedwczesny zawał, ale i tych, które wyglądają całkiem normalnie, ot, mają tylko jakieś niewielkie niedoskonałości.

Najprościej byłoby te kąśliwe przytyki puścić mimo uszu, ale w rzeczywistości strasznie trudno jest pokochać bez zastrzeżeń swoje niedoskonałe ciało. Bo postawa ‘lubię siebie taką, jaka jestem’ bardzo często spotyka się z ostrą krytyką. No pewnie, że tak mówisz, co innego możesz powiedzieć? Cenisz inne wartości niż świetny wygląd, bo wyglądu nie masz, komu chcesz zamydlić oczy? Zwyczajnie kłamiesz albo nie masz za grosz samokrytycyzmu. Plus soczyste epitety: wieloryb, świnia, kaszalot, gdzie z tą wielką dupą, kto by cię chciał tłusta krowo. I dlatego wiele kobiet w końcu się ugina i zaczyna odchudzanie, by zejść do jedynego akceptowalnego rozmiaru zero lub choćby się do niego przybliżyć. Tylko dlatego, że dały sobie wmówić, jakoby ich tłuszczyk tu i ówdzie odbierał prawo do szczęścia.

Jak z obrazka

Zgrabna sylwetka zawsze była w cenie, choć każda epoka trochę inaczej rozumiała kobiecą atrakcyjność. Od kilku dekad na topie są figury niemalże wychudzone, dość mocno odbiegające od tego, co realnie widzi się na ulicach. Być jak wiotka modelka to marzenie milionów kobiet i dla tego marzenia są one w stanie poświęcić bardzo wiele. Po co tak właściwie? Bo nie mieści się im w głowie, że facetom spodobać się może kobieta w typie Christiny Hendricks. Ich zdaniem, jedynie wyglądając jak Keira Knightley da się wzbudzić pożądanie. Co nie do końca pokrywa się z rzeczywistymi preferencjami panów, którzy owszem, lubią zgrabne, szczupłe dziewczyny, ale niekoniecznie mówiąc ‘szczupła’ mają dokładnie to samo na myśli, co kobiety. Nie mówiąc już o tym, że ile ludzi, tyle gustów.

Więc skąd w ogóle wziął się ten wzorzec chudości? Dlaczego stał się tak modny i pożądany? Ideał kobiety zmieniał się na przestrzeni wieków, ale nieodmiennie wiązał się z płodnością. Atrakcyjna kobieta to taka, która zapewni zdrowe potomstwo. W czasach, gdy dobre jedzenie było towarem ekskluzywnym, preferowano kobiety o bujnych kształtach. Dzisiaj w krajach rozwiniętych dostęp do wysokokalorycznej żywności jest aż nazbyt łatwy, a postęp technologiczny zachęca do siedzącego trybu życia, dlatego za zdrową uchodzi kobieta szczupła, czyli taka, która – przynajmniej teoretycznie – stosuje wartościową dietę i nie stroni od aktywności fizycznej. Sęk w tym, że zwykłe bycie w formie już nie wystarczy. Nosząc rozmiar 38, możesz zostać grubaską i usłyszeć, że starasz się z mało. Aniołki Victoria’s Secret noszą 34, nawet 32, więc… Wnioski nasuwają się same.

Nowoczesna znaczy szczupła

Kobiety nie odchudzają się jednak wyłącznie dla mężczyzn. Szczupła czy też chuda sylwetka jest dziś po prostu synonimem sukcesu. Smukłej kobiecie przypisuje się całą listę zalet. Szczupła znaczy zadowolona z życia. Przebojowa, inteligentna, samodzielna. Profesjonalistka. Szczupła robi karierę, jest niezależna, godna zaufania, zawsze na pierwszym planie. Jest ‘produktem’ wyższej klasy. Kobieta z nadwagą? Z nadwagą są tylko otępiałe gosposie serwujące mężowi klopsy, koniec, kropka.

Widać to doskonale na przykładzie młodych mam. Dzisiaj kobiecie w ciąży nie wypada dużo przytyć, a kilka tygodni po porodzie powinna mieć już idealnie płaski brzuch. Musi nie tylko dobrze wychowywać dziecko, ale i wyglądać jak bogini. Szybki powrót do figury sprzed ciąży to wyczyn chyba nawet bardziej ceniony niż samo macierzyństwo. Znowu, nic w tym złego, że zachęca się młode mamy do dbania o siebie, złe jest to, że do gorszej sylwetki przypisuje się od razu pakiet samych negatywnych cech. Skoro pozwoliłaś sobie przytyć, to pewnie jesteś leniwa, kiepsko zorganizowana, strasznie sfrustrowana, z mężem ci się nie układa, a i z potomkiem idzie tak sobie, bo jak ma iść dobrze, kiedy matka klucha. Co innego mama szczupła. Ona doskonale ogarnia całokształt oraz przeróżne detale, jest przecież taka nowoczesna.

Jest nawet pewna ciekawa teoria opisująca zależność między wyglądem a stylem życia. Kobiety nastawione na małżeństwo i posiadanie dzieci zazwyczaj starają się wyeksponować takie walory jak obfity biust czy pełne biodra, zaś te skupione na karierze dążą do tego, by mieć bardzo szczupłą, chłopięcą sylwetkę. I dlatego w latach 50-tych, gdy miał miejsce baby boom, a lansowanym wizerunkiem perfekcyjnej kobiety były ‘żony ze Stepford’, za symbol seksu uchodziła Marilyn Monroe, szczupła, ale kusząco zaokrąglona. Dekadę później, gdy do głosu doszedł feminizm, kobiety chciały wyglądać jak Twiggy.

Nie cofnę się przed niczym

Odchudzania jako takiego nie należy oczywiście potępiać, bo gdy idzie za tym zmiana stylu życia na zdrowszy, można tylko przyklasnąć. Ale gubienie kilogramów często nie ma nic wspólnego ze zdrowiem. Po pierwsze, dąży się do ekstremalnie niskiej wagi, czy też raczej – niedowagi. Po drugie, sama droga do chudej sylwetki budzi mnóstwo wątpliwości. Dodając do siebie oba te punkty mamy przepis na wyniszczenie organizmu. Brzmi groźnie i takie właśnie jest.

Głównym grzechem jest chęć zrzucenia całej nadwagi w krótkim czasie. Maniaczki odchudzania przechodzą na bardzo radykalne diety lub zwyczajnie się głodzą. Do głodówki nierzadko dokładają reżim treningowy. Nie ma oczekiwanych efektów? No to sięgniemy jeszcze po silne środki przeczyszczające i podejrzane suplementy, które rzekomo spalają tłuszcz w błyskawicznym tempie. A, papierosy też się przydadzą, świetnie tłumią głód. Praktycznie każdy sposób, który przybliży do chudej sylwetki, jest dobry, bez względu na skutki uboczne. Łącznie z łykaniem tasiemca. Jak to pisała Bridget Jones w swoim pamiętniku przed wyprawą do Tajlandii, nie pogardziłaby jakąś ‘egzotyczną biegunką’, która pomogłaby jej wreszcie pozbyć się wałeczków tłuszczu. Po prostu, nawet najgłupsza rzecz pod słońcem wyda się rozsądna, jeśli przybliży do upragnionej, niskiej wagi.

Nic dziwnego, że pragnienie bycia tak szczupłą jak tylko się da, w wielu przypadkach prowadzi do chorób. Notoryczne zmęczenie, bóle głowy, problemy z wypróżnianiem, rozregulowanie cyklu miesięcznego to dopiero początek kłopotów. Z czasem pojawiają się poważne zaburzenia odżywiania, między innymi anoreksja i bulimia. Choroby wciąż trochę bagatelizowane, choć w skrajnej wersji są one śmiertelne. I nie są wcale takim marginesem. W samych Stanach Zjednoczonych na różnego rodzaju zaburzenia odżywiania cierpi około 30 mln ludzi, niemal jedna dziesiąta całej ludności tego kraju. W Europie, Brazylii, Indiach czy Japonii ten problem również narasta. Powód? Najczęściej winne są kompleksy i kulturowy ‘nakaz’, by wyglądać idealnie i bardzo, bardzo szczupło.

Straszne jest i to, że obsesyjne kontrolowanie wagi dotyczy coraz młodszych osób – dietami katują się już dziesięcioletnie dziewczynki. Ta presja na bycie szczupłą pociąga za sobą także inne przerażające konsekwencje: według najnowszych badań, ryzyko, że anorektyczka popełni samobójstwo, jest 56 razy wyższe niż w przypadku osoby zdrowej, prócz tego ludzie cierpiący na zaburzenia odżywiania są zdecydowanie bardziej skłonni do sięgania po alkohol oraz narkotyki.

Szczupli mają lepiej?

Czy szczupła sylwetka to gwarancja szczęścia? Atrakcyjny wygląd bez wątpienia podnosi samoocenę i pewność siebie, dzięki temu czujemy się bardziej zadowolone, więcej w nas siły i chęci do dalszych zmian na lepsze. Ale niestety, zbyt często szczupłości przypisuje się niemal magiczne działanie, na zasadzie – wystarczy, że schudniesz i twoje życie nagle zacznie przypominać bajkę. Bo wygląd rzeczywiście wiele ułatwia, ale nie jest uniwersalną receptą na wszystkie życiowe bolączki. Nie znajdziesz wielkiej miłości tylko dlatego, że masz uda jak Anja Rubik. Nie będziesz mieć świetnej pracy tylko dlatego, że zabójczo wyglądasz w garsonce. To dobre na start, żeby złapać dodatkowe punkty. Na dalszy ciąg trzeba zapracować czymś jeszcze. No chyba że chce się żyć w świecie, który ocenia wyłącznie po wyglądzie.