Ktoś Cię skrzywdził, a winą próbuje obarczyć Ciebie? Robi tak, bo chce przetrwać

Poczucie winy jest koszmarne. Wiele osób nie chce go odczuwać. Dlatego robi wszystko, by się go pozbyć. Gdy popełnią błąd, udają, że nic się nie stało. Nie umieją przyznać się do pomyłki. Przez usta nie przechodzi im słowo „przepraszam”. Ba, często dzieje się coś zdumiewającego, coś, pozornie nielogicznego. Zamiast skruchy, pojawia się złość, agresja i atak. To dobrze poznana technika obronna. Skrzywdzi się kogoś, ta osoba upada, leczy rany, próbuje się pozbierać…. Jednak kat jej na to nie pozwala, atakuje dalej. Już nie chodzi o ofiarę, ale o niego samego. Musi się wybielić. Pokazać, że ma czyste ręce, bo to ofiara go sprowokowała. To jej wina.

An image of girl with headache

Gdy poczucie winy jest zbyt duże, jego ciężar za mocno przygniata. Pojawia się wyparcie jako reakcja obronna. Z mistrzowską, choć pokrętną logiką zaczyna się usprawiedliwianie. Następnie dochodzi do ataku na ofiarę, bo dyskomfort nie znika, trzeba spróbować przerzucić go na drugą osobę. Robi się wszystko, żeby udowodnić jej i sobie, że to ona jest winna. Sama sobie zasłużyła na to, co ją spotkało…. Sprowokowała mnie. Gdyby postępowała inaczej, nie doszłoby do tego. I rozpoczyna się wybielanie. W myśl zasady – największy tupet mają ci, którzy krzywdzą innych i wmawiają ofiarom, że to ich wina.

Zero autorefleksji

Spojrzenie na siebie z boku nie jest proste. Krytyczne przyjrzenie się swoim zachowaniom wymaga niestandardowego myślenia. Trzeba pomyśleć o sobie jako o kimś trzecim. I ocenić swoje zachowania oczami innych osób. Nie jest to łatwe. Dodatkowo często przynosi niewygodne wnioski, których nie chcemy do siebie dopuścić.

Pragniemy przecież myśleć o sobie dobrze. Dopuszczanie do siebie, że jednak świat nie jest czarno-biały nie jest proste. Podobnie jak przyznanie się do błędu. Im mamy więcej na sumieniu, tym trudniej nam przeprowadzić ten proces. Z prostej przyczyny. Efekt tego typu przemyśleń byłby druzgocący dla nas samych. Musielibyśmy poczuć się ze sobą bardzo źle. Dlatego tego nie robimy. Nie myślimy, nie rozważamy, nie robimy rachunków sumienia. Gdy pojawiają się kłopoty, obarczamy odpowiedzialnością innych. I tak żyjemy w szklanej kuli przez lata. Sądząc, że zło płynie tylko od innych, a my nie mamy wpływu na to, co nas spotyka. Po prostu reagujemy adekwatnie do sytuacji.

Najmniej wątpliwości dotyczących swojego zachowania mają osoby, które powinny najbardziej przyjrzeć się sobie. Ofiary, osoby, które najmniej zawiniły, paradoksalnie często dodatkowo pogrążają się w czarnych myślach,  które utwierdzają w przekonaniu, że jest się słabym. Tylko głupiec jest pewny, że jest nieomylny. Mądra osoba potrafi spojrzeć na innych empatycznie i próbuje zrozumieć intencje drugiej osoby. Przyjmuje, że może się mylić…

Znajdźmy kozła ofiarnego

Osoba lubiąca poprawiać swoje samopoczucie kosztem bliskich z wielką łatwością bawi się czyimś kosztem. Uważa się za jednostkę ponadprzeciętną i wcale się z tym nie kryje.

Często gdy ma rodzinę, chroni najbliższych, wszystkich tych, którzy są z nią spokrewnieni, połączeni więzami krwi. Dlatego winnych szuka w tych, co przyszli z zewnątrz. W klasycznym układzie winna kłopotów w rodzinie jest synowa czy zięć. To oni zmienili ukochaną córkę czy syna. 

Ukochany syn na pewno nie zachowałby się w taki sposób, gdyby nie ta wredna zołza, która wkroczyła do rodziny i się panoszy. Byłby nadal na każde zawołanie, gdyby ona nie rozpychała się łokciami w życiu. I na odwrót. Winny jest on, który zabrania ukochanej córce dzwonić do rodziców i ogranicza kontakty z wnukami. Przecież nasza córunia taka nie jest…

Poszukiwanie winnych danych sytuacji jest bardzo wygodne. Winna jest osoba „z zewnątrz”, „naszych” się nie atakuje. Łatwiej uderzyć w kogoś, z kim się najmniej utożsamiamy.

Zacznijmy od siebie

Niestety nie mamy wpływu na inne osoby. Choćbyśmy stanęły na rzęsach, nie zmienimy nikogo, tym bardziej osoby, która próbuje wlewać jad w nasze serce. Nie mamy mocy, by „naprawić” zawistnych ludzi, ani odpowiednio ukierunkować nieszczęśliwych bliskich. Możemy próbować, rozmawiać, ale jeśli zainteresowana osoba nie chce sobie pomóc, trzeba przede wszystkim ratować siebie.

Kat zazwyczaj lubi swoją rolę. Dobrze ją zna i czuje się w niej wygodnie. Nie jest zdolny do autorefleksji, wybiera opcję przerzucania swojej winy na innych.

Ważne, żeby ofiara nie przywykła do swojej roli i nie uwierzyła swojemu oprawcy. Nawet jeśli jest emocjonalnie związana z katem. Powinna zrozumieć, że jej niedoskonałości nie są wystarczająco dużym argumentem, by dać sobą manipulować. Nikt nie ma prawa jej poniewierać, ani tym bardziej wmawiać jej, że na przemoc sobie sama zasłużyła. Nikt bowiem nie zasługuje na złe traktowanie. Nawet na złe doświadczenia można odpowiedzieć kulturalnie, asertywnie i z klasą.

Nie kto inny, ale osoba, która uczyniła innym krzywdę i zachowuje się tak, jakby sama została skrzywdzona, wypiera rzeczywistość. To paradoksalnie ona ma największy problem, a nie ofiara. Kat usprawiedliwia swoje zachowanie w geście samoobrony. Musi tak robić, by sam ze sobą mógł przetrwać, bo wyjątkowo siebie nie lubi…. Ofiara jednak nie musi uczestniczyć w tej grze. Może i powinna zadbać o siebie, ucząc się, jak walczyć z próbą obarczania ją winą za całe zło świata.