Odwyk od perfekcjonizmu – czyli weź stery we własne ręce

kobietapo30.pl: No dobrze, pokazałaś sporo zagrożeń w relacji z innymi dorosłymi. A jak to się ma do wychowywania dzieci?

Jadwiga Korzeniewska: W wielu badaniach wskazuje się, że kwestie temperamentalne i osobowościowe mają znacznie mniejszy wpływ na tworzenie się perfekcjonizmu niż nauka poprzez modelowanie np. dzięki wzorcom, które poznajemy w toku socjalizacji.

Zaskakujące jest to, że do perfekcjonizmu prowadzić mogą zarówno bardzo wysokie standardy stawiane dziecku przez rodziców lub rodzica, jak i bardzo niskie lub wręcz brak takich standardów.

Zbyt wysoko postawiona poprzeczka powoduje, że paradoksalnie dziecko zyskuje więcej uwagi, gdy nie spełnia oczekiwań. Przykładowo: jeśli standardem dla rodziców jest, że dziecko ma oceny 5 i 6 to kolejna ocena tego typu nie zwróci ich uwagi. Jeśli jednak pewnego dnia wróci z oceną 1 z klasówki, ma niemal pewne jak w banku, że będzie w centrum uwagi rodziców. To niepokojące, jednak dziecko przez takie modelowanie może się nauczyć, że jeśli chce uwagi mamy, taty, to lepiej jeśli będzie zbuntowane, niegrzeczne i kiepsko się uczyć, bo wtedy dostaje to, czego od nich pragnie. Uwagę – i nie ma tu znaczenia, że będzie to bura. Może się też zdarzyć, że będzie przynosić te 5 i 6, potem wybierze studia zgodne z oczekiwaniami rodziców i będzie wykonywać pracę, która przyniesie ich aprobatę.

Wypełnianie czyjegoś planu na życie powoduje, że dziecko nie ma szans nawet sprawdzić, w czym ono samo czuje się dobrze, co jemu sprawia radość, w czym ono chciałoby się realizować. Nie ma na to ani czasu, ani przestrzeni.

Z kolei bardzo niskie standardy lub brak określonych ram, w których dziecko może się poruszać, powoduje pewną formę buntu – dziecko zaczyna samo stawiać granice, działać na zasadzie „nie będę tacy jak oni”. I śrubuje swoje własne, wysokie standardy, do których dąży. Tym, co daje nam moc sprawczą, jest fakt, że jeśli nabyliśmy perfekcjonizm przez modelowanie, to możemy także nauczyć się z nim radzić, lepiej funkcjonować, budować bogatsze relacje – zarówno z partnerem jak i dziećmi.

kobietapo30.pl: Świetnie, że możemy nad tym pracować…Motywacją może być również dążenie do szczęścia. Perfekcjonista ma chyba z tym problem, prawda?

Jadwiga Korzeniewska: Perfekcjonista rzadko jest szczęśliwy, bo bardzo mocno wiąże sukces z osiągnięciem końcowego rezultatu. Ma bardzo sztywne myślenie, które każe mu sądzić, że z punktu A do punktu B może prowadzić jedna droga. Jeśli wypróbuje ją i ona się nie sprawdzi, często porzuca dalsze próby, bo nie widzi innych dróg, jakie mogą prowadzić do celu. Nie widzi także tego, czego nauczył się po drodze.

Widziałaś kiedyś psa z weterynaryjnym kołnierzem ochronnym? Taki kołnierz jest bardzo sztywny i obraca się wraz z głową psa, powodując że zwierzę widzi cały czas jedynie fragment krajobrazu. Teraz wyobraź sobie, że perfekcjonista też chodzi z takim kołnierzem – to mentalny kołnierz, który nie pozwala mu poznać szerszej perspektywy spojrzenia na siebie, na ludzi, na własne działania, na porażki, na sukcesy, na świat. Trudno mówić o szczęściu, gdy wszystko to spostrzega się w kategoriach wiecznego niedostatku.