Inf. prasowa

Stomia – kiedy jest konieczna i jak z nią żyć?

Stomia, nazywana inaczej przetoką, to wyprowadzenie ujścia narządów wewnętrznych, przez powłoki brzuszne, na zewnątrz. Wykonuje się ją w przypadku chorób nowotworowych, wad rozwojowych, ciężkich urazów oraz pochorobowych powikłań. Jakie wyróżniamy rodzaje stomii? Jak wygląda życie ze stomią? Jak pomóc pacjentowi dojść do siebie po operacji?

Co to jest stomia?

Wyróżniamy trzy podstawowe rodzaje stomii – kolostomia, ileostomia oraz urostomia. Kolostomia to wyprowadzenie ujścia jelita grubego, a ileostomia jelita cienkiego. Natomiast urostomia polega na założeniu cewnika lub wstawki zrobionej z fragmentu jelita cienkiego bezpośrednio do pęcherza, moczowodów lub miedniczek nerkowych. Do każdego rodzaju stomii przytwierdza się jednorazowy woreczek, który gromadzi w sobie resztki pokarmu lub mocz. Innymi słowy, stomia to ratunek dla osób, których układ pokarmowy lub moczowy nie działa tak, jak powinien i które nie są w stanie samodzielnie pozbywać się produktów przemiany materii.

Stomię wykonuje się najczęściej w przypadku raka jelita grubego, u osób po wypadkach komunikacyjnych, w przypadku chorób zapalnych jelit oraz w przypadku powikłań podczas operacji w obrębie brzucha. Są to sytuacje, kiedy duża część jelita grubego przestaje działać, przez co resztki pokarmowe nie mogą być normalnie usuwane przez odbyt. Natomiast stomię układu moczowego wyłania się przy urazach, uszkodzeniach, stanach zapalnych oraz nowotworach pęcherza, cewki moczowej i moczowodów. W zależności od rodzaju uszkodzenia stomię wyłania się czasowo lub na stałe. Jeśli celem stomii jest wsparcie gojenia się operowanego jelita lub pęcherza albo zaradzenie powikłaniom operacyjnym to taka stomia jest wyłaniana tylko tymczasowo. Jednak w przypadku poważnych chorób, które na stałe uszkadzają układ moczowy lub pokarmowy, stomia pozostaje u pacjenta już do końca życia.

Jak działa stomia? Wybór sprzętu stomijnego

Funkcjonowanie stomii różni się od działania odbytu i cewki moczowej. Stomia nie ma zakończeń nerwowych, nie odczuwa bólu, zimna i ciepła. Osoby posiadające stomię nie mogą kontrolować wydalania produktów przemiany materii ani ich magazynować w organizmie jak dzieje się w przypadku osób zdrowych. Z tego powodu kał oraz mocz zbiera się do specjalnych worków mocowanych do skóry wokół stomii. Nowoczesne worki stomijne są szczelne (posiadają nawet filtr węglowy pochłaniający zapachy), nie podrażniają skóry, są dyskretne i mało widoczne pod ubraniem (można je nosić nawet pod strojem kąpielowym i dopasowanym ubraniem), a prawdopodobieństwo pęknięcia woreczka jest znikome.

Najważniejszym krokiem po wyłonieniu stomii jest odpowiednie dopasowanie do siebie sprzętu stomijnego. Do wyboru są trzy systemy. System jednoczęściowy jest prosty w obsłudze i higieniczny. Worek oraz przylepiec stanowią jedną całość, a płytkę przyklejaną na skórę można dowolnie docinać, a nawet modelować palcami do kształtu stomii w przypadku przylepców plastycznych. System dwuczęściowy składa się z dwóch elementów – płytki oraz worka łączonych ze sobą za pomocą pierścieni zatrzaskowych. W tym przypadku płytka przyklejana jest na skórę na kilka dni, a do wymiany są jedynie worki. Plusem tego systemu jest rzadsze podrażnianie skóry wokół stomii oraz szeroki wybór worków (otwarte, zamknięte, z kranikiem). Ostatni system łączy w sobie plusy dwóch poprzednich. System synergiczny polega na połączeniu dwóch elementów za pomocą przylepnych pierścieni na worku i płytce. Dzięki temu jest wygody i dyskretny jak system jednoczęściowy, a worki wymienia się bez odklejania płytki i niepotrzebnego podrażniania skóry jak w systemie dwuczęściowym. Minusem tego rozwiązania jest jedynie cena – jest to najdroższa z wymienionych opcji.

Stomia – życie po operacji

Wiele osób po operacji wyłonienia stomii przechodzi kryzys. Pacjenci czują wstyd i obrzydzenie do swojego ciała, często przeżywają załamanie i potrzebują w tym czasie wsparcia psychologicznego oraz bliskich osób. Bardzo ważne jest, aby pamiętać, że stomia nie jest chorobą, a jedynie zmianą w anatomii ciała. Z jej pomocą można normalnie żyć i nie trzeba z niczego rezygnować. Osoby po operacji bardzo często same nakładają na siebie bariery psychologiczne ze strachu przed reakcją otoczenia oraz z powodu trudności z zaakcentowaniem siebie. Stomia w żaden sposób nie ogranicza normalnego funkcjonowania – stomicy mogą uprawiać sport, podróżować, udzielać się towarzysko, pływać, być aktywni seksualnie.

Po operacji wyłonienia stomii bardzo ważny jest regularny kontakt z pielęgniarką stomijną. Przed wypisaniem ze szpitala pielęgniarka pokazuje jak posługiwać się sprzętem stomijnym oraz jak pielęgnować stomię i czyścić skórę wokółniej. Takie zajęcia pomagają zaakceptować nową sytuację i nauczyć się, że pielęgnacja stomii to po prostu kolejny, zwyczajny zabieg higieniczny. Warto również pamiętać, by po operacji nie przeciążać się, unikać schylania się i dźwigania, a powrót do regularnego sportu można wprowadzić po konsultacji z lekarzem i pełnym wygojeniu operowanego miejsca.

Najważniejsze zasady pielęgnacji stomii:

• wybór odpowiedniego rodzaju i rozmiaru sprzętu stomijnego (warto przetestować różne rodzaje i wybrać najwygodniejszy dla danej osoby),
• regularna wymiana worka stomijnego (przynajmniej raz na dobę, w systemie dwuczęściowym płytkę należy wymieniać maksymalnie co 5 dni),
• ostrożność podczas zdejmowania sprzętu stomijnego (grozi to uszkodzeniem miejsca, na które przykleja się płytki),
• sprzęt stomijny należy nakładać tylko na osuszoną skórę (przyklejenie płytki na wilgotną skórę grozi infekcją grzybiczą oraz zwiększa ryzyko odklejenie się worka. Podobnie sprawa wygląda w przypadku tłustych substancji na przykład olejku albo kremu),
• regularna obserwacja stomii (zmiany w wyglądzie stomii mogą być spowodowane zmianą masy ciała, ćwiczeniami lub brakiem ruchu, a nawet chorobami. Wszystkie niepokojące zmiany w stomii należy konsultować ze specjalistą).

Osoby, które są szerzej zainteresowane tematem, znajdą dodatkowe informacje na temat stomii na https://www.convatec.pl/stomia/.