Syndrom Dorosłego Dziecka z Rodziny Dysfunkcyjnej

Rodzina to podstawowa komórka społeczna, niedoskonała w swojej istocie. W niemal każdej mogą pojawić się różnego rodzaju problemy, napięcia czy gorsze chwile. Raczej trudno znaleźć taką, o której faktycznie można powiedzieć, że jest zawsze w 100% wzorcowa. Jednak to, że rodzina boryka się z przejściowymi trudnościami nie świadczy od razu o tym, że jest patologiczna czy dysfunkcyjna. Oczywiście o ile rodzice wypełniają należycie spoczywające na nich obowiązki związane z opieką i wychowaniem swoich dzieci, a te z kolei mogą w domu rodzinnym liczyć na miłość, spokój, szacunek, zainteresowanie i poczucie bezpieczeństwa. Niestety nie zawsze tak właśnie jest…

Kiedy rodzina staje się dysfunkcyjna?

W prawidłowo funkcjonującej rodzinie każdy z jej członków ma jasno określone funkcje: rodzice są rodzicami, czyli opiekują się i dbają o dobrostan swojego potomstwa i co istotne również o swój związek, który cechuje bliskość, wzajemny szacunek, partnerstwo, odpowiedzialność oraz zaufanie. Dzieci zaś są po prostu… dziećmi, które poprzez obserwację dorosłych uczą się jak prawidłowo tworzyć związki i jak powinny one wyglądać, przyswajają normy społeczne czy budują poczucie własnej wartości.

Niestety, dosyć często zdarza się, że z rozmaitych przyczyn rodzice nie potrafią prawidłowo wypełniać swojej funkcji i rodzina staje się dysfunkcyjna. Jakie mogą być tego przyczyny?

Najczęściej dysfunkcyjna rodzina kojarzy się z alkoholizmem jednego lub obojga rodziców. Jednakże staje się ona taką również wtedy gdy ma w niej miejsce przemoc fizyczna, psychiczna czy seksualna. Pojawia się choroba psychiczna, wszelkiego rodzaju uzależnienia, źle leczone choroby o charakterze przewlekłym, dochodzi do rozwodu, śmierci jednego z rodziców lub któreś z rodziców udało się na emigrację czy też było emocjonalnie niedostępne.

Rodzinę dysfunkcyjną charakteryzują cechy takie jak: nieufność, perfekcjonizm, nadmierna kontrola, zaprzeczanie, tajemnice, zmowa milczenia.

Dzieci z rodzin dysfunkcyjnych nie otrzymują należnej im uwagi i zainteresowania. Dorośli nie potrafią poradzić sobie ze swoimi emocjami oraz problemami, więc ich dzieci zaczynają wchodzić w role mające za zadnie wypełnienie pustej przestrzeń powstałej w takim systemie rodzinnym. Role te mogą być następujące:

• Mediator – dziecko bierze udział w łagodzeniu konfliktów powstałych między jego rodzicami.
• Kozioł ofiarny – swoim niegrzecznym zachowaniem takie dziecko skupia (chwilowo) na sobie uwagę rodziców, pochłoniętych zazwyczaj „swoimi” problemami. Często to ono staje się głównym, a tak naprawdę zastępczym „problemem” dysfunkcyjnej rodziny.
• Maskotka – najczęściej zostaje nią najmłodsze dziecko w danej rodzinie. Uchodzi ono za wiecznie radosne, lecz tak naprawdę tą radością maskuje swój smutek i przerażenie. Jest to taka „przylepka” rozczulająca wszystkich, która jak trzeba zaśpiewa piosenkę, powie zabawny wierszyk, przytuli wściekłego lub chcącego się napić rodzica, wszystko po to, by odwrócić jego uwagę.
• Niewidoczne dziecko – spokojne, ciche, wycofane. Dziecko, którego praktycznie nie ma, nie absorbuje niczyjej uwagi, niczym się nie wyróżnia, nie stwarza żadnych problemów. Jest „zamknięte” w swoim świecie, w którym znajduje schronienie przed zbyt trudną dla niego sytuacją w domu.
• Powiernik – w takim układzie dziecko staje się tym, komu jedno z rodziców zwierza się ze swoich problemów.

Syndrom Dorosłego Dziecka z Rodziny Dysfunkcyjnej- objawy

Trudne dzieciństwo ma ogromny wpływ na przyszłość dziecka, u którego z biegiem lat wykształcić się może syndrom Dorosłego Dziecka z Rodziny Dysfunkcyjnej -potocznie syndrom DDD.

Objawia się on między innymi: niskim poczuciem własnej wartości, permanentnym rozdrażnieniem i smutkiem, trudnościami z koncentracją, negatywnym nastawieniem dotyczącym rezultatów podejmowanych aktywności, odczuwaniem wstydu, poczuciem bycia gorszym odczuwanym pomimo odnoszonych sukcesów, unikaniem ryzyka związanego z rozwojem osobistym i zawodowym, strachem przed popełnieniem błędu skutkującym wycofaniem i/lub prokastynacją, odczuwaniem pustki wewnętrznej, nieufnością, przekonaniem o samowystarczalności, odczuwaniem wstydu dotyczącego sfery seksualnej, brakiem poczucia bezpieczeństwa wyrażanym ciągłym lękiem.

Związki DDD

Mając negatywny obraz związku swoich rodziców, dorosły z syndromem DDD wykazuje dużą obawę przed wejściem w poważną relację uczuciową, nie wie, jak ma stworzyć prawidłowo funkcjonujący, satysfakcjonującą relację partnerską. Odczuwa również silny lęk przed rodzicielstwem i ma problemy z nawiązaniem więzi ze swoimi dziećmi. W konsekwencji wiele małżeństw tworzonych przez DDD kończy się rozwodem.

DDD chce stworzyć idealny związek, jednak wskutek błędnie zaprogramowanego w dzieciństwie wzorca prowokuje trudne  sytuacjem np. częste kłótnie, dzięki którym może doświadczyć emocji dobrze znanych z dzieciństwa i tym samym odzyskać złudne poczucie kontroli.

Terapia DDD

Leczenie syndromu Dorosłego Dziecka z Rodziny Dysfunkcyjnej polega na odbyciu szeregu sesji terapeutycznych, na których przepracowywane zostają niewłaściwe wzorce z domu rodzinnego. Terapia bywa bolesna emocjonalnie i długotrwała, gdyż niezbędne jest skonfrontowanie się z trudnymi, ukrytymi emocjami, przepracowanie ich, niekiedy zaprzestanie idealizowania rodziców a następnie nauczenie się jak funkcjonować już bez wypełniania znanych ról z dzieciństwa.