Zaburzenia odżywiania u kobiet po 30

Zaburzenia odżywiania przez wiele lat kojarzyły się głównie z wychudzonymi do granic możliwości młodymi dziewczynami, które naśladując swoje idolki-modelki i chcąc wpasować się w jedyny obowiązujący model przesadnie szczupłej kobiety, popadały w anoreksję. Lub odwrotnie objadały się, by po krótkim czasie zwrócić posiłek co diagnozowano jako bulimię. Co prawda to nadal nastolatki i bardzo młode kobiety stanowią większość osób cierpiących na anoreksję i bulimię, jednak z roku na rok zwiększa się również liczba dorosłych, dojrzałych kobiet cierpiących na rozmaite zaburzenia odżywiania.

Dla przykładu w USA 46% kobiet leczących się z tego typu problemów w położonym w Denver Eating Recovery Center przekroczyło 30 rok życia, zaś jeszcze 10 lat temu zaledwie 10% pacjentek tego ośrodka miało więcej niż 25 lat. Ten niepokojący wzrost obserwuje się również w Polsce i krajach Europy Zachodniej.

Czym są zaburzenia odżywiania? Nie tyko anoreksja i bulimia

Definicja zaburzeń odżywiania obejmuje rozmaite problemy- przeważnie o podłożu psychicznym, związane z jedzeniem. Zaliczają się do nich między innymi:

• Anoreksja- czyli jadłowstręt psychiczny. Zaburzenie polegające na celowym unikaniu posiłków, stosowaniu środków przeczyszczających, moczopędnych oraz uprawianiu wyczerpujących ćwiczeniach fizycznych. Wszystko to po to, aby uzyskać „idealną”, czyli bardzo niską wagę. O anoreksji można mówić, gdy masa ciała jest co najmniej o 15% niższa od prawidłowej, wskazanej dla osoby o danym wieku i wzroście, lub też wskaźnik BMI spada poniżej 17,5. Anoreksja w porównaniu do innych zaburzeń odżywiania jest chorobą dość łatwą do szybkiego wychwycenia przez otoczenie (w sensie wizualnym), osoba z tym zaburzeniem staje się chorobliwie wychudzona a wiadomym jest, że nie jest to powiązane z chorobą somatyczną. W anoreksji zaburzeniu ulega obraz własny swojego ciała, anorektyczka nie widzi wystających kości, tylko wyimaginowane pokłady tłuszczu, panicznie boi się przytyć. W rezultacie wychudzenia i idącym za tym wyczerpaniem organizmu i spowodowanym przez głodówkę niedoborem składników odżywczych u chorej zanika miesiączka, pojawiają się zaburzenia wodno-elektrolitowe, wypadają włosy, na ciele pojawić się może meszek, spada ciśnienie krwi i częstotliwość pracy serca, obniża się temperatura ciała, zanikają mięśnie, pojawiają się bóle i zawroty głowy. Obniżeniu ulega nastrój, pojawia się lęk, myśli samobójcze, rozdrażnienie czy zachowania kompulsywne.
• Anoreksja sportowa – pojawia się gdy w drodze do uzyskania wymarzonej sylwetki kobieta zaczyna przesadzać z ćwiczeniami fizycznymi, wysiłek ten jest zbyt duży a ilość kalorii dostarczanych z pożywienia zbyt niska, by organizm funkcjonował prawidłowo. W rezultacie jest on przeciążony, wyczerpany i niedożywiony.
• Bulimia – życie osoby chorej na bulimię koncentruje się wokół jedzenia oraz starań o kontrolowanie własnej masy ciała. Regularnie pojawiają się okresy napadu żarłoczności, w trakcie których bulimiczka potrafi przyjąć ogromne ilości pokarmów, wielokrotnie przekraczając tym samym przewidzianą dla niej dzienną normę żywieniową. Następnie aby zapobiec konsekwencji takiego postępowania, czyli wzrostu wagi prowokuje ona wymioty, stosuje środki przeczyszczające, hamujące apetyt, głodzi się lub podejmuje różnorodne drakońskie diety. Bulimię można zdiagnozować, jeżeli takie zachowania pojawiają się minimum dwa razy w tygodniu i trwają od co najmniej dwóch ostatnich miesięcy. Są też kobiety, które miewają tak zwane epizody bulimiczne, które występują rzadziej, nieregularnie a ilość jedzenia, które zwraca kobieta jest niewielka. W konsekwencji bulimii u kobiety pojawiają się różnorodne zaburzenia ze strony wyniszczonego organizmu takie jak: zaburzenia ze strony układów (pokarmowego, neuroendokrynnego, krążenia), zaburzenia wodno-elektrolitowe, choroby jamy ustnej, bóle głowy, napady drgawek, zaparcia, biegunki. Pojawiają się problemy ze snem, stany depresyjne, lękowe, dodatkowe uzależnienia.
• Alkoreksja– zaburzenie polegające na unikaniu jedzenia tak, aby „zaoszczędzone” w ten sposób kalorie spożytkować na picie alkoholu. Takie postępowanie prowadzi do szybkiego wyniszczenia organizmu, uszkodzenia wątroby, niedoborów witaminowych i nadwagi będącej skutkiem częstego, niepohamowanego objadania się na kacu.
• Pregoreksja– zaburzenie to pojawia się u kobiet w ciąży. Aby nie dopuścić do wzrostu kilogramów związanych z odmiennym stanem, kobieta zaczyna intensywnie ćwiczyć i stosować restrykcyjne diety odchudzające. Tego typu zaburzenie jest niebezpieczne zarówno dla ciężarnej (grozi jej między innymi nadciśnienie, wyczerpanie organizmu, depresja) jak i jej nienarodzonego jeszcze dziecka (zwiększa się ryzyko poronienia lub przedwczesnego porodu, dziecko rodzi się z niską wagą urodzeniową spowodowaną niedoborem składników odżywczych, po porodzie otrzymuje niską punktację w skali APGAR).
• Ortoreksja– osoba z tym zaburzeniem bardzo dużo czasu poświęca sprawom zdrowego odżywiania. Jej dieta jest skrajnie restrykcyjna, nie ma w niej miejsca na żadne odstępstwa, na przykład żywność musi być obowiązkowo zawsze ekologiczna. Z czasem wiele produktów uznanych za zbyt szkodliwe dla zdrowia lub zbyt kaloryczne zostaje bezwzględnie wykluczonych z jadłospisu. Taka restrykcyjna dieta może prowadzić do niedożywienia wynikającego z braku niezbędnych składników odżywczych i zbyt małej ilości kalorii. Niekiedy ortoreksja zaczyna przeplatać się z bulimią co dodatkowo potęguje wyrzuty sumienia takiej osoby.
• Kompulsywne jedzenie – polega na niekontrolowanym spożywaniu (nawet kilka razy w ciągu tygodnia) ogromnej ilości pożywienia, jest to wręcz opychanie się u źródła, którego znajdują się nagromadzone emocje. W odróżnieniu od bulimii, takie kompulsywne jedzenie nie kończy się prowokowanymi wymiotami czy stosowaniem środków przeczyszczających lub moczopędnych. Jednak często taki napad obżarstwa wywołuje silne wyrzuty sumienia i poczucie winy. Nie zapominając o tym, że nadmiar kalorii szybko zaczyna odkładać się w postaci dodatkowych kilogramów.

Przyczyny pojawiania się zaburzeń odżywiania. Winna jest moda?

O plagę zaburzeń odżywiania najprościej byłoby obwinić projektantów mody, którzy wypuszczając na wybieg modelki o bardzo szczupłej, wręcz chłopięcej sylwetce, wpędzają rzesze inaczej zbudowanych kobiet w kompleksy i wywierają na nie presję, by te robiły wszystko by nie odstawać od lansowanego „ideału”. Jednak mimo niewątpliwej szkodliwości przekazu płynącego z branży modowej, przyczyny zaburzeń odżywiania u kobiet w zdecydowanej większości są odmienne. Należą do nich między innymi :

• Wpływ genów – podatność na pojawienie się różnorodnych zaburzeń (w tym związanych z odżywianiem) może być dziedziczona po przodkach. Oczywiście to, że miały one miejsce w rodzinie nie znaczy, że muszą się powtórzyć. Do tego potrzebne jest jeszcze zaistnienie odpowiednich warunków zewnętrznych np. skomplikowana sytuacja rodzinna, zmiany w życiu itp.
• Przeżycia z przeszłości– w szczególności „trudne” dzieciństwo, niewystarczająca troska ze strony matki, rozwód rodziców lub śmierć bliskiej osoby, przemoc w rodzinie. Swój wpływ mają też usłyszane negatywne opinie dotyczące sylwetki, zdrada lub rozwód z partnerem. Zwiększone ryzyko wystąpienia zaburzeń odżywiania u dorosłej kobiety pojawia się, gdy już cierpiała ona na nie w okresie dorastania.
• Typ osobowości – częściej chorują kontrolujące wszystko ambitne perfekcjonistki, które dodatkowo zmagają się z niską samooceną. Odchudzanie i jego rezultaty dają im poczucie kontroli nad swoim ciałem i życiem.

Zaburzeń odżywiania nie można lekceważyć gdyż nieleczone mogą doprowadzić nawet do śmierci lub znacznego wyniszczenia organizmu wraz z jego konsekwencjami. Oczywiście nie ma nic złego w ćwiczeniach fizycznych czy rozsądnych i adekwatnych do rzeczywistej sytuacji dietach odchudzających. Problem pojawia się jeżeli sama zauważasz, lub dostajesz z zewnątrz liczne informacje o tym, że zbyt mocno skupiasz się na dietach a Twoja waga staje się niepokojąco niska, zbyt intensywnie ćwiczysz, doprowadzając siebie niemal do omdlenia a przy tym zaniedbujesz pozostałe sfery swojego życia.

W takiej sytuacji najlepszym wyjściem jest udanie się na konsultację do specjalisty mającego doświadczenie w leczeniu zaburzeń dotyczących odżywiania, może to być psycholog lub psychiatra. Im wcześniej rozpocznie się leczenie, tym mniejsze będą szkody wyrządzone organizmowi.

W przypadku osób z anoreksją problem jest poważniejszy, same przeważnie nie dostrzegają swojego problemu, więc nie widzą potrzeby szukania pomocy na zewnątrz. Z kolei chorzy na bulimię świadomi swojego stanu, wstydzą się poprosić o pomoc. W każdym przypadku osoba z zaburzeniami odżywiania powinna uzyskać oprócz pomocy specjalistów także niezbędne jej wsparcie najbliższych osób.