Zazdrość w związku. Czy jest potrzebna? Jak sobie z nią radzić?

Zazdrość jest uczuciem pojawiającym się, gdy obawiamy się, że możemy być pozbawieni czegoś dla nas istotnego. Uznawana jest powszechnie za element współistniejący z miłością, podobno „nie ma miłości bez zazdrości”.

Stajemy się zazdrośni, gdy uzmysłowimy sobie, że możemy stracić obiekt naszych uczuć na rzecz kogoś lepszego od nas. Jesteśmy zazdrośni również o czas, jaki ukochany/ukochana poświęcają innym, o zainteresowanie, jakie wzbudza on/ona w kimś z zewnątrz. Niektórzy są zazdrośni o przeszłość partnera, jego byłe partnerki/partnerów, pozycję społeczną, pracę, wykształcenie.

Rozsądnie dawkowane uczucie zazdrości o drugą osobę nadaje kolorytu związkowi, wprowadza emocje oraz namiętność w relację. Zaczynamy mocniej starać się i dbać o partnera, oraz o siebie, by podtrzymać jego zainteresowanie nami na odpowiednim poziomie. Czasami jednak, nie radząc sobie w prawidłowy sposób z zazdrością, stosujemy następujące metody:

• Szantaż emocjonalny – grożenie odebraniem sobie życia, wpędzanie w poczucie winy, celowe i bez uzgodnienia z drugą stroną odstawienie antykoncepcji, by doprowadzić do ciąży, mającej w zamyśle na zawsze przywiązać do siebie partnera.
• Deprecjonowanie partnera – uznawać jego/ją za kogoś pełnego wad i gorszego od nas samych.
• Szukanie zamienników – mocniejsze angażowanie się pracę, relację z dziećmi, rodziną lub poszukiwanie innych kandydatem na partnera.
• Kontakt z domniemanym „rywalem/rywalką” i próby zniechęcenia jego/jej do swojego partnera poprzez wzbudzanie poczucia winy czy wyolbrzymianie jego/jej wad.
• Szukanie wsparcie na zewnątrz – rozmowa z przyjaciółmi/bliskimi zamiast z partnerem, przeprowadzana w celu zasięgnięcie ich opinii na temat zaistniałej sytuacji.
• Ignorowanie problemu, zaprzeczanie swoim uczuciom.

Zazdrość w związku a płeć

To, w jaki sposób doświadczamy i reagujemy na pojawiającą się zazdrość jest w znacznym stopniu uzależnione od naszej płci.

Kobiety przeważnie są zazdrosne o czas oraz uwagę poświęcone rywalce, na zazdrość reagują smutkiem, popadaniem w stany depresyjne. Przyczyn ewentualnej zdrady kobieta będzie poszukiwała w atrakcyjności fizycznej rywalki i niezaspokojonych potrzebach seksualnych partnera.

Panie najczęściej są stroną celowo wzbudzającą zazdrość w partnerze np. otwarcie flirtując z kolegą. U większości mężczyzn zazdrość dotyczy zaś sfery seksualnej, panowie boją się, że partnerka pójdzie do łóżka z kimś innym i ten drugi okaże się lepszym kochankiem. Panowie na uczucie zazdrości reagują gniewem oraz agresją.

Dlaczego stajemy się zazdrośni?

Przyczyny pojawienia się zazdrości można podzielić na zewnętrzne oraz wewnętrzne. Zewnętrzne- gdy czujemy się lekceważeni, zaniedbywani przez partnera, który traktuje nas w sposób chłodny, obojętny.

Przyczyny wewnętrzne są związane z osobowością i przeżyciami danej osoby. Należy do nich między innymi:

• Niska samoocena – nie wierzymy, że sami w sobie jesteśmy dość dobrzy, by zatrzymać przy sobie partnera.
• Złe doświadczenia z poprzednich związków – w przeszłości zostaliśmy zdradzeni. Z tego powodu teraz obawiamy się o powtórzenia sytuacji, pojawia się nieufność.
• Uzależnianie poczucia własnej wartości od opinii partnera – pojawia się u osób mających skłonności do poszukiwania informacji o sobie wśród innych osób. Myślimy o sobie dobrze jedynie wtedy, gdy usłyszymy to z zewnątrz.
• Niewłaściwy wzorzec związku – często nieświadomie powielamy zachowania naszych rodziców jako pary. Jeżeli w ich związku pojawiały się zdrady, alternatywne związki, zazdrość lub zaborczość to możemy mieć później trudności z zaufaniem własnemu partnerowi. Mamy już bowiem zakodowane, że miłość wiąże się z kontrolą, poczuciem niepewności i zdradą.
• Przekonanie, że na miłość trzeba sobie zasłużyć -pojawia się jeżeli w dzieciństwie nie doświadczyliśmy bezwarunkowej miłości ze strony rodziców. W takiej sytuacji, każdy atrakcyjniejszy pod względem fizycznym czy intelektualnym będzie stanowił dla nas zagrożenie, jako ten bardziej zasługujący na miłość naszego partnera.
• Choroba psychiczna.

Gdy zazdrość staje się chorobliwa

Miłość powinna wiązać się ze spokojem oraz zaufaniem, tymczasem nadmierna, często nieuzasadniona zazdrość jednego z partnerów wprowadza do związku napięcie, awantury lub ciche dni, w skrajnych przypadkach agresję słowną i przemoc fizyczną.

Statystyki podają, że około 20% morderstw to te, których motywem była zazdrość.

Najbardziej skrajna formą zazdrości jest zespół Otella-zaburzenie psychotyczne przejawiające się nieustannym podejrzewaniem partnera o zdradę, kontrolowaniem i śledzeniem mimo braku racjonalnych podstaw do tego. Chory na zespół Otella nie potrafi racjonalnie ocenić swojego zachowania ani nad nim zapanować, winę za sytuację i swoje postępowanie zrzuca na rzekomo niewiernego partnera/partnerkę. Każde samotne wyjście z domu, do pracy czy na zakupy jest według takiej osoby pretekstem do zobaczenia się z kochankiem. Chorzy z zazdrości potrafią założyć podsłuch, kamery w domu czy samochodzie, wynająć detektywa.

Zespół Otella przeważnie dotyczy mężczyzn uzależnionych od alkoholu lub narkotyków, z niską samooceną, słabo wykształconych. Przyczyną rozwinięcia się tego zaburzenie jest najczęściej wstrząs emocjonalny, jaki wydarzył się w przeszłości chorego. Problem nie mija nawet po uporaniu się z nałogiem, konieczne jest więc leczenia psychiatrycznego oraz przyjmowanie leków przeciwpsychotycznych nawet do końca życia.

Jak poradzić sobie z nadmierną zazdrością?

Zazdrość w rozsądnym wydaniu podtrzymuje temperaturę w związku, daje nam przysłowiowego kopa, by dbać o siebie, starać się o utrzymanie atrakcyjności fizycznej i intelektualnej z myślą nie tylko o sobie, ale również o partnerze. Jednak w nadmiarze może przyczynić się do rozpadu związku, bowiem druga osoba posądzana ciągle o zdrady, zbyt poufałe według nas relacje z koleżanką/kolegą ma w pewnym momencie dość monotematycznych awantur, kontroli i braku zaufania. Dlatego odpowiednio wczesne zwrócenie uwagi na swoje uczucia i znalezienie źródła ich pochodzenia pozwoli zapobiec rozwojowi zazdrości, tak by ta nie zniszczyła związku oraz miłości. Jak to zrobić?

Przede wszystkim popracuj nad poczuciem własnej wartości, warto w tym celu wypunktować sobie na kartce swoje zalety (nawet drobne) i spoglądać na nie w gorszych chwilach. Zadbaj o swoje zainteresowania, nie skupiaj się wyłącznie na partnerze, to również podniesie Twoją samoocenę.

Zastanów się nad źródłem pojawiającej się zazdrości. W jakich momentach ją odczuwasz? Czy faktycznie masz realne powody, by podejrzewać jego/ją o niewierność, czy to tylko bujna wyobraźnia, złe doświadczenia z przeszłości? Czego tak naprawdę się boisz? Dlaczego sądzisz, że partner mógłby chcieć Cię zostawić? Może boisz się samotności, kolejnego upokorzenia z powodu zdrady? Uwzględnij uczucia i potrzeby swojego partnera, przecież każdy z nas potrzebuje przestrzeni i czasu tylko dla siebie. Nadmierną kontrolą wcale nie sprawisz, że partner będzie do Ciebie bardziej przywiązany. Przeciwnie, może to spowodować uruchomienie mechanizmu obronnego oraz bunt wobec takiego traktowania. Niektórzy w takiej sytuacji zaczynają kłamać byle tylko uniknąć kolejnego przesłuchania i awantur. Umówcie się, jakie zachowania są zarezerwowane tylko dla Was jako pary a jakie w kontaktach z innymi nie będą powodowały zazdrości np. wyjście z kolegą/koleżanką do kina/na spacer/kolację/pocałunek w policzek na powitanie itp.

Szanuj również swoje uczucia, nie rób nic wbrew sobie i nie lekceważ intuicji. Jeżeli zauważyłaś zmianę w zachowaniu partnera, który zaczął znikać na całe popołudnia/wieczory/weekendy, stał się wobec Ciebie oschły, Wasze życie seksualne wygląda znacznie gorzej lub dowiedziałaś się o jego spotkaniach z inną kobietą, to zwyczajnie poproś o wyjaśnienia, masz do tego prawo.